ЛемСловник - LemSlownyk






ЛемСловник

Перши інтернетови спис словництва лемківского
Pierwszy internetowy spis słownictwa łemkowskiego
 ЛемСловник - LemSlownyk
 ЛемСловник - LemSlownyk
 ЛемСловник - LemSlownyk
г Г


г   -   często zastępuje „в” np. w słowach  глізти
    zam. влізти;  гдарити  zam. вдарити,  
   гризати zam. вризати,  г него zam. 
    в него  itp.
гав   -   hau  (szczekanie)
гав   -   (arch. lub pol.)  >  гев
гавк   -   szczeknięcie  добрий  ма гавк  o psie
   że ma donośne szczekanie
гавкати   -   szczekać,  najczęściej żartobliwie,
   lub po dzięcięcemu
гавко   -   pies po dziecięcemu
гавран   -   gawron
Гаврив   -   imię męskie
гад    -   gad,  też  żmija, lub wąż
гадати   -   zgadywać
гадваб,  єдваб   -   jedwab
гаджыпирка   -   rodzaj paproci
гаді,  гадячи/й   -   gadzi,  по гаді – określenie 
    ogólne, wzmacniające wypowiedź, np.  але то 
   по гаді брыд – ale to brzydkie jak diabli
гадина   -   gadzina
гадиця   -   samica gada,  czasem w odniesieniu 
   do żmii.  Często też przekleństwo pod adresem
   kobiety,  lub samicy zwierząt
гадка   -   zagadka
гадя/тко   -   mały gad,  gadziątko  lub  
   niepochlebne określenie dziecka, wzgl. innego 
   zwierzęcego „dziecka”
гадяче   -   gadzie,  lub określenie czegoś
   negatywnego np.  смрид  гадячий  -  paskudny 
   smród,  najczęściej nie mające nic wspólnego z 
   gadem
гайтив,  гайтів   -   gajowy
гак   -   hak
га-ле,  гав  ле   -   tutaj no !  (arch.)
га-ле-га,  гав-ле-гав   -   tutaj no, tutaj !  (arch.)
галикати  ся   -   ruja u świń
гакувате   -   hakowate,  w kształcie haka
галі/сі   -   ładny,  ładniutki   (dziec.)
галикати  ся   -   ruja u świń
гал'ушкы   -   pyzy z mąki i tartych ziemniaków
гал'ущанка   -   rodzaj mięty
гам   -   ham,  jeść po dziecięcemu
Гамерика,   Америка   -   Ameryka
гамерицкє,   америцкє   -   amerykańskie
гамувати   -   hamować
гамулец   -   hamulec
гандель   -   handel
гандлювати   -   handlować
гандляр   -   handlarz
гандльови/й   -   handlowy
ганьба   -   hańba,  wstyd
ганьбити  (ся)   -   wstydzić (się),  hańbić
ганьбливи/й   -   wstydliwy
ганьбяче  (дашто)   -   coś mogące zhańbić, 
   lub zawstydzić 
гарагуц   -   pędziwiatr,  bałamut, który nie 
   posiedzi cicho
гарат,  гаратаня   -   hałas,  haratanie
гаратати   -   haratać,  hałasować
гарбата,  чай   -   herbata
гарде   -   ładne
гарді   -   ładnie
гарди/й   -   ładny
гаренда   -   dzierżawa
гарендувати   -   dzierżawić
гарешт   -  areszt,  więzienie
гарештант   -   więzień,  aresztant
гарештувати   -   aresztować
гарликати,  галякати   -  śpiewać byle jak
гармонія   -   harmonia
гарнадель   -   duża spinka do włosów
гариасити  ся   -   bić się,  szarpać
гариасувати  ся  >  гарнасити ся   
гариася   -   nic dobrego  „саме гарнася”
гарувати   -   harować
гарцувати   -   biegać swobodnie, harcować
гасити   -   gasić
гасник   -   przyrząd do gaszenia świec w cerkwi
гат   -   tama (mała) na rzece (за)гатити  -  
   (za)tamować
гафт   -   haft
гафтувати   -   haftować
гача   -   źrebak
гачатко   -   źrebiątko
гачур   -   młody, nie trzebiony koń,  mniej
   więcej  2-latek
гачура   -   młoda (do 3-ch lat) klacz, która 
   jeszcze nie miała źrebaka
гашыня   -   gaszenie
гбити  >  вбити
гвакы,  вл'акы   -   przyrząd do transportu  
   metodą włóczenia
гвапити,  вл'апити,  зімати   -   złapać,  ułapić
гварити   -   mówić, powiadać
гвасканя   -   głaskanie
гваскати   -   głaskać
гвасне,  вл'асне   -   własne
гвашні   -   właśnie
гвіг   -   głóg
гводне,  гводни   -   w dzień
гвожыти,  вл'ожыти   -   włożyć
гвойти   -   wejść
гвони,  вл'они   -   w ubiegłym roku
гдарити  >  вдарити  
гдіти  >  вдіти   -
гев   -   tu,  tutaj  (por. góralskie „haw”)
гевади,  тади   -   tędy
гевс/а,  /о, /от, /ы   -   ta, to, ten, te
гевсади,  тади   -   tędy
гей   -   tak,  w niektórych regionach Łemkowyny
гей !   -   okrzyk przy poganianiu bydła
гейс/а !  -   j.w.
гейта   -   okrzyk kierujący konie w prawo
ге-ле-ге !,  гев-ле-гев !   -   (arch.) tutaj no, tutaj !
герой   -   bohater
гетта !  -   okrzyk kierujący konia w prawo
гівканя   -   przeciągły wysoki okrzyk w rodzaju:
   „hiiiii-hi-hi-hiii !”  lub inna jego odmiana  zwana
    hukaniem „huuuu-hu-hu-huuu !”.  Nawoływanie 
    się dziewcząt w lesie lub na polu.  Nierzadko
    po prostu wyrażał radość życia i nie był 
    adresowany do nikogo konkretnie.
гівно   -   gówno
гівняк   -   owad żerujący na odchodach
гівняне   -   gówniane,  w znaczeniu „nic nie
   warte”
гідні,  гінні   -   sporo,  dość dużo
гірка   -   górka
гіркє   -   gorzkie
гіркота   -   gorzkość,  gorycz
гірняк   -   góral
гірскє   -   górskie
гірч   -   b. gorzkie
гірчыця   -   gorczyca,  lub coś bardzo gorzkiego
гірше   -   gorsze
гіршист   -   gorszość
гіршыти   -   gorszyć,  pogarszać
гіст   -   gość
(г)історичне   -   historyczne
(г)істория   -   historia
гісь !   okrzyk przy pędzeniu/odpędzaniu kur
гіцкы   -   krótkie włoski przed uszami
   u mężczyzn i chłopców
гыбати   -   iść,  biec,  „zasuwać”
гыгалі   -   żart. kończyny,  najcz. ręce
гыкы   -   nać ziemniaczana
гын   -   tam, ale w znaczeniu większej odległości
   niż  „там”.   Być może odpowiednik 
   staropolskiego „hen” (por. góralskie „hań)
гынади    -   tamtędy,  ale dalej niż „тамади”
гырміти   -   grzmieć
гырнисте  поле   -   nierówne,  pagórkowate pole
гыртан   -   krtań,  czasem w znaczeniu - gardło
гыртанка   -   przewód krtaniowy,  tchawica
гыртанне   -   krtaniowe
гырча   -   guz,  narośl,  gruda np. ziemi
гыцель   -   hycel
гл'ава,  гол'ова   -   (poet.) głowa
Гл'аво(у)сікы   -   Święto ścięcia głowy św. Jana
    „В гл'аво(у)сікы  втекл'о  літо  на  пасікы”
    Powiedzenie o końcu lata
гл'аджениця   -   przyrząd do czyszczenia lnu z paździerza
гл'адити   -   gładzić,  lub j.w. (len)
гл'адкє   -   gładkie
гл'ас,  гол'ос   -   (poet.) głos
глизда   -   dżdżownica,  lub  glista ludzka
глина   -   glina
глиняне   -   gliniane
глинясте   -   gliniaste
г(л')убінь   -   b. głębokie
г(л')убокє   -   głębokie
г(л')убокіст   -   głębokość
г(л')убоч   -   b. głębokie
г(л')убочав/а   -   b. głębokie
г(л')убочын/ь,  /я   -   b. głębokie
г(л')упе   -   głupie
г(л')упи/й   -   głupi
г(л')упий  ґриб,  блювак   -   grzyb niejadalny, lub lekko trujący
г(л')упота,  ґупота   -   głupota
г(л')уптак,  ґуптак   -   głupiec,  głuptak
г(л')уха   -   ciężki tyfus
г(л')ухі/й,  ґухі   -   głuchy
г(л')ухий  > г(л')ухі/й   -   głuchy
г(л')ушка   -   głucha dziewczynka
г(л')ушка вітрова   -   lekka odmiana tyfusu
г(л')ушко   -   głuchy chłopiec
глядати   -   szukać
глядач   -   „szukacz”,  poszukiwacz
гмерати,  вмерати   -   umierać
гмервий,  вмерл'и/й   -   umarły
гмертвец   -   umarły,  nieboszczyk
гмертп,  вмерти   -   umrzeć
гмыти,  вмыти   -   umyć
гмл'а   -   mgła
гмл'е   -   mdłe
гмлисте   -   mgliste
гмлисто   -   mglisto,  mgliście
Гнат   -   imię męskie
гнаткы,  ґнаткы   -   przednia część sań
гнати   -   gnać,  pędzić (gdzieś,  lub coś/kogoś)
гначка,  срачка   -   biegunka
гнеска,  гнес   -   dzisiaj
гнет,  гнетка   -   wnet
гнешнє   -   dzisiejsze
гнешні/й   -   dzisiejszy;  „я не гнешній”  nie
   jestem dzisiejszy – w znaczeniu „nie urodziłem 
   się dzisiaj”  (tylko oczywiście znacznie dawniej i 
   w związku z tym wiem co i jak ma być)
гнів   -   gniew
гнівати  (ся)   -   gniewać się
гнівачи/й   -   ten, który lubi się gniewać.  Łatwo
   się gniewa.
гніздити  ся   -   gnieździć się,  często w znaczeniu 
   wiercić się,  kokosić
гніздо   -   gniazdo
гніт   -   nacisk,  ucisk  też w znaczeniu gnębienia
гнида   -   gnida
гний,  гній   -   gnój
гнийниці,  гні(й)ниці,  гнояниці   -   boczne
   deski wozu w których wywozi się gnój na pole
гнити   -   gnić
гнитя   -   gnicie
гныряти  >  ґнырати
гнобитель   -   gnębiciel
гнобити   -   gnębić
гноівка,  гноянивка,  гнояниця   -   gnojówka
гноіти   -   gnoić w znaczeniu  nawozić gnojem
гнояк   -   owad kręcący się przy gnoju
гнояниці,  гнийниці,  гнійниці   -   deski od wozu, którym wozi się gnój
гноярня   -   gnojowisko
гнути   -   giąć
го   -   co ?  Pytanie zawsze występujące
   samodzielnie. Odpowiadamy nim na czyjeś 
   wołanie, lub ponawiamy  własne.    Obecnie
   zdecydowanie  wypierane przez  што
гобель   -   strug,  hebel
гоблик   -   mały,  lub kształtowy hebelek
гоблюване   -   heblowane,  strugane
гоблюванкы   -   wióry z heblowania
гоблювати   -   heblować,  strugać
говедо   -   ladaco,  też bydlę
говедже  мясо    -   wołowina
говядина   -   wołowina
годен   „быти годным” -  być w stanie coś
   znieść uczynić,  wytrzymać.  Я  не  годен  того
   сл'ухати  -  nie mogę, nie jestem w stanie tego 
   słuchać
година   -   godzina
годинник   -   zegar
годиняр   -   zegarmistrz (?)
годити   -   godzić (zwaśnionych)
годити  ся   -   godzić się na coś
годити  ся   -   targować się,  dogadywać np. 
    co do ceny
годовля   -   hodowla
годувати (pol.) > ховати   -   hodować
гойдати  (ся)   -   kołysać  (się)
гойні,  гойно   -   bogato,  rozrzutnie
гойни/й   -   bogaty,  hojny
гойнувати   -   rozrzucać się groszem, żyć ponad
   stan  (dochodząc w końcu do długów, lub ruiny)
голен   -   goleń
голіня   -   golenie
гол'іст   -   nagość
гол'и/й   -   goły,  nagi
голити  ся   -   golić się
гол'о   -   goło,  nago
гол'ова   -   głowa
гол'овати/й   -   z dużą głową
гол'овач   -   głowacz,  ktoś z dużą głową
гол'овне   -   główne
гол'овні   -   głównie
гол'овня   -   głownia,  przypalone z końca, krótkie 
   drewno
гол'од   -   głód
гол'оджыня   -   głodzenie
гол'одивка   -   głodówka
гол'одити   -   głodzić
гол'одни/й   -   głodny
гол'одно   -   głodno
гол'одове   -   głodowe
гол'одувати   -   głodować
гол'опуп   -   z gołym pępkiem,  goło,  też
   w znaczeniu  „nieopierzone pisklę”
гол'ос   -   głos
гол'ос   -   ton,  jeden z głosów w śpiewie
   wielogłosowym
гол'осити   -   głosić
гол'осно   -   głośno
гол'осувати   -   głosować
гол'ота   -   hołota
гол'ошыня   -   głoszenie
гол'уб   -   gołąb 
гол'убінкы   -   rodzaj grzybów
гол'убці   -   gołąbki  (potrawa)
гол'убятко   -   gołąbiątko,  mały gołąbek
   pisklę gołębia
гол'уз   -   gałąź
гол'узя   -   gałęzie,  raczej w znaczeniu obciętych
   i leżących na kupie niż na drzewie
голя   -hola, stop
голяк   -   brzytwa
голяр   -   fryzjer,  golibroda
гоміл'ка   -   gomółka,  ser (lub ziemniaki) z miętą
   pieczone na święto „Матка Біжа”
гомок > гоміл'ка
гонения   -   awantura, bijatyka z gonitwą,  
   lub prześladowanie kogoś,  np. grupy 
   etnicznej,  religijnej itp.
гонити  ся   -   ruja u psa,  również negatywne 
   określenie o rozpustnych ludziach, głównie 
   kobietach
гонор   -   honor
гонорови/й   -   honorowy,  czasem w znaczeniu 
   negatywnym,  pyszałkowaty,  wyniosły,  dumny
гонорувати  ся   -   pysznić się czymś,  nosić dla
   zaimponowania innym,  dla dodania sobie
   splendoru
гончар   -   obwoźny sprzedawca garnków 
   (najczęściej glinianych).  Prawdopodobnie 
   pierwotnie musiało to brzmieć „горнчар”, od
  „горнец  - garnek ”ale było niewygodne w wymowie 
   i z tego względu  „р” wypadło 
гоп!   -   okrzyk mający rozbawić dziecko 
   podrzucane do góry
гоп!  гоп!   -  hop! hop!  Okrzyk mający zwrócić uwagę 
   kogoś odległego.   
гооо!   -   wstrzymywanie koni
гопа!   -   okrzyk przy podrzucaniu dziecka 
   dla rozbawienia go
гопкати   -   (dzieć.) podskakiwać,  lub podrzucać 
   dziecko
гопкош   -   przezwisko tego, który podskakuje
гопнути   -   podskoczyć,  czasem też żartobliwie 
   skoczyć 
гора   -   góra
горб   -   garb terenowy. Garb w zn. defektu
   budowy człowieka to „горбина”
горбаль   -   garbus,  człowiek z garbem
горбати/й   -   garbaty
горбина   -   garb
горбити  ся   -   garbić się
горбок   -   pagórek
гордист   -   duma
гордити  ся  чымси   -   być dumnym 
   z czegoś/kogoś
горе   -   w górę
гореч   -   b. gorzkie
гори,  горі   -   w górę np. „іти гори гором”  iść
   po górze, lub po wsi - w górę
гориє   -   pali   np.  „гориют мі лиця”  palą
   mnie policzki
горизнач,  горізнач   -   na wznak
гористе   -   górzyste
горит   -   pali się
горити   -   palić się,  często w znaczeniu że się bardzo mocno  pali
горнец   -   garnek
горнути   -   garnąć 
горня   -   garnczek
горнятко   -   garnuszek
городити   -   grodzić
горох   -   groch
горохнянка,  горошанка   -   nać,  łodygi grochu
горст  >  жменя
горстка >   жмінка
горувате   -   pagórkowate,  lekko górzyste
горчык   -   garnczek
горяч   -   b. gorące,  lub b. gorąco
горяче   -   gorące
горячка   -   gorączka u człowieka/zwierzęcia, lub na dworze
горячкувати   -   gorączkować
горячо   -   gorąco
Господ   -   Pan,  najczęściej w znaczeniu  Pan Bóg
господар   -   gospodarz  bardziej uroczyście, (zwykle „ґазда”)
Господи   -  Panie (Boże)
гостец   -   gościec
гостина   -   gościna,  przyjęcie z  okazji,  lub bez
гостинни/й   -   gościnny
гостити   -   gościć,  ugaszczać
готове   -   gotowe
готувати,  готовити,  варити   -   gotować jedzenie
гра   -   gra  w coś, lub na czymś
граб   -   grab
Граб   -   nazwa wsi
грабати   -   grabić  (np. siano)
грабачкы   -   kobiety grabiące coś
грабкы   -   drzewce z 4-ma zębami mocowane do kosy,  
                    podczas koszenia zboża. Czasem pałąk
граблі   -   grabie
граво   -   organki
град   -   grad
градобитя   -   gradobicie
грамота   -   pismo,  zwykle pochwalne, lub nadające przywilej,  dyplom
границя   -   granica
граничыти   -   graniczyć
граничне   -   graniczne
грати   -   grać na czymś
грати   -   grać w coś
грач   -   gracz
гребати   -   grzebać (w czymś)
гребін   -   grzebień
греблиця   -   zgrzebło
гребля   -   grobla
гребсти,  гребати   -   grzebać
Грек    -   grek
греміт    -   (poet) grzmot
грецкє   -   greckie
гречка   -   gryka
гриб   -   grób
грива   -   grzywa
гривати/й   -   grzywiasty
гривкасти/й  гол'уб   -   gat. gołębia
гризати  >  вризати
гризне,  грізне   -   groźne
грийник,  грійник   -   grzejnik
грим,  грім   -   grom,  grzmot
гримати   -   hałasować np. walić mocno w dezwi, też  kaszleć „grzmiąco”
гримнути   -   upaść z hukiem, lub kaszlnąć j.w.
грити,  гріти   -   grzać
грих,  гріх   -   grzech
Гриц   -   imię męskie
гриш,  гріш   -   pieniądz(e)
гришыти,  грішыти   -   grzeszyć
гришни/й,  грішни/й   -   grzeszny
гришник,  грішник   -   grzesznik
грызти,  кусати   -   gryźć,  kąsać
грызти   -   np. o butach, które uwierają
грызти  ся   -   gryźć się, w znaczeniu  martwić bardzo
гробар   -   grabarz
гробове   -   grobowe
грозити   -   grozić
грозно,  виноград   -  winogrono
гром,  грим,  грім   -   grom,  grzmot
громада   -   gromada
громадити   -   gromadzić
грошы   -   pieniądze
грошове   -   pieniężne
груб   -   b. grube
груба   -   kobieta w ciąży.  O kobiecie tęgiej mówi się 
   груба  баба,  natomiast o kobiecie w ciąży po prostu
   она груба.
грубе   -   grube
грубеза   -   b. grube  „ależ grube”
грубе тіл'о,  л'ыда    -   udo
грубінь   -   b. grube
грубіст   -   grubość
грубнути   -   zwiększać swoją grubość
грубо   -   grubo
грубч   -   b. grube
груд   -   pierś kobieca  (jedna z dwóch piersi)
груда   -   gruda
Груден   -   Grudzień
груди   -   piersi kobiece,  lub pierś męska
грудка   -   grudka
грудньове   -   grudniowe
гружати   -   w znaczeniu  ruszać, poruszać do
   góry i na dół z odgłosem np. „гружати масл'о”
   robić masło  
грузкє   -   grząskie
груник,  грунок   -   pagórek  (prawdop. obcego poch.)
група   -   grupa
групово   -   grupowo
групови/й   -   grupowy
грушка   -   gruszka
грушка   -   grusza
грушкове  дровно   -   grewno z gruszy
грушкувате   -   gruszkowate,  w kształcie gruszki
грущанка,  юха з грушок   -   kompot z suszonych  śliwek
грявк   -   wrzask
грявчати   -   wrzeszczeć
гряділь   -
грядка   -   grządka
грядка   -   żerdka w izbie, do wieszania odzieży
грянути   -   upaść paskudnie,  grzmotnąć
губа   -   huba
губити   -   gubić kogoś
губы,  ґрибы   -   grzyby
гугнави/й   -   mówiący przez nos,  niewyraźnie
гугнати   -   mówić przez nos,  niewyraźnie
гудакы   -   żart. lub po dziec.  muzykanci
гудати   -   (dzieć) grać na instrumencie  
гудати   -   (dzieć) rżnąć np. drzew lub świnię
гудриска   -   byle jakie łachy,  łachmany
гудры   -   ubranie pogardliwie,  łachy
гузер,  гузир   -   dolna część snopka zboża, albo pnia ściętego drzewa
гузиця   -   żartobliwie, lub złośliwie tyłek
гу(й)цкати   -   szczuć psa
гук   -   huk
гукати  >  гівкати  
гукати ся,  галикати  ся   -   ruja u świń
гукнути   -   huknąć
гуля   -   pędzenie, odpędzanie gęsi
гуля-гуч   -   j.w.
гулянка   -   hulanka
гуляти   -   tańczyć,  hulać
гунцвут   -   huncwot
гуня   -   gruba  sukienna kurtka zimowa - męska
гунька   -   kurtka dla chłopca,  lub „lżejsza” гуня
гупи/й,  гл'упи/й   -   głupi
гуптак,  гл'уптак,  ґуптак   -   głupiec,  głuptak
гура   -   hura
гурдити  ся   -   ścinać się np. o mleku w trakcie 
   gotowania, które już się nie przegotowało, 
   lecz utworzyły się „hurdy”
гуркати   -   trzeć po czymś nierównym,
   wywołując  hurkotanie
гуркати   -   wywoływać hurkot,  np. kamień 
   w żarnach, też o niedelikatnym masowaniu kogoś
гуркнути   -   burknąć, odezwać się niegrzecznie,
   wrogo
гуркотати   -   hurkotać,  wywoływać hurkotanie
гуркот,  гуркіт   -   hurkot,  hałas 
гурма   -   hurma,  gromada ludzi
гурчати   -   hurczeć,  hurkotać
гус   -   gęś
гусак   -   gąsior
гусар   -   huzar, lub husar
гусениця   -   gąsienica
гусє   -   gęsie
гусинці   -   gęsie odchody
гуска   -   ptaszek trochę większy od 
   „жовтогрудкы”
гусовец   -   rozbójnik (?)
густе   -   gęste
густіти   -   gęstnieć
густити   -   zagęszczać
гусю!  гусю!   -   przywoływanie gęsi
гуся(тко)   -   gąsiątko
гусяр   -   pasterz gęsi
гусяче   -   gęsie
гусячкы   -   gęsia skórka
гута   -   huta,  najczęściej szkła
гуторити   -   mówić,  przemawiać
гуфналь   -   rodzaj gwoździa do podkowy
гучати   -   huczeć
гучок   -   mały wodospad
гушлі   -   skrzypce  (gęśle)
гушляр   -   skrzypek
гущ   -   b. gęste  coś
гущав/а   -   b. gęste (raczej o zaroślach)
гущавина   -   gęstwina  (zdecydowanie o lesie, 
   najczęściej młodniku,  lub gęstych, dolnych 
   partiach starego lasu)



	
 ЛемСловник - LemSlownyk
" л' " - czytaj podobnie do polskiej litery " ł "



 ЛемСловник - LemSlownyk
ЛемСловник - czyli internetowy spis słownictwa łemkowskiego

. .